Το άρθρο έγραψε για εμάς η ομάδα της Milestone in Health and Nutrition.
Ότι τα τρόφιμα μπορεί να παρέχουν θεραπευτικά οφέλη είναι σαφώς όχι μια νέα ιδέα. Το δόγμα, «Αφήστε το φαγητό να είναι το φάρμακό σας και φάρμακο να είναι το φαγητό σου» αγκάλιασε πριν από 2.500 χρόνια ο Ιπποκράτης, ο πατέρας της ιατρικής. Ωστόσο, αυτό το «φαγητό ως η φιλοσοφία της ιατρικής» έπεσε σε σχετική αφάνεια το 19ο αιώνα με την έλευση της σύγχρονης φαρμακευτικής θεραπείας. Στη δεκαετία του 1900, ο σημαντικός ρόλος της διατροφής στην πρόληψη ασθενειών και την υγεία η προώθηση ήρθε στο προσκήνιο για άλλη μια φορά. Κατά τα πρώτα 50 χρόνια του 20ού αιώνα, η επιστημονική εστίαση ήταν σχετικά με τον προσδιορισμό των βασικών στοιχείων, ιδιαίτερα των βιταμινών και ο ρόλος τους στην πρόληψη διαφόρων διατροφικών ελλείψεων. Αυτή η έμφαση στις ελλείψεις θρεπτικών συστατικών ή διαφορετικά όπως ορίστηκε εκείνη την εποχή ως «Υποσιτισμός» αλλάζει δραματικά κατά τη διάρκεια του της δεκαετίας του 1970 όταν οι ασθένειες συνδέονται με την περίσσεια και την «υπερτροφία». Έτσι ξεκίνησε μια αναμόρφωση των κατευθυντήριων οδηγιών για τη δημόσια υγεία, από διάφορους παγκόσμιους οργανισμούς, συμπεριλαμβανομένης της Επιτροπής της Γερουσίας (McGovern), της Επιτροπής των Διαιτητικών Στόχων για τις Ηνωμένες Πολιτείες (1977), των Διαιτητικών κατευθυντήριων οδηγιών για τους Αμερικανούς (1980, 1985, 1990, 1996, 2000 – μια κοινή έκδοση του USDA και του Τμήματος Υγείας και Ανθρωπίνων Υπηρεσιών) και μια σειρά άλλων Δημόσιων Φορέων των Η.Π.Α. για τη δημόσια υγεία.
Όλες αυτές οι παραπάνω αναφορές στοχεύουν στη διαμόρφωση της δημόσιας υγείας και την εκπαίδευση, τονίζοντας τη σημασία της κατανάλωσης μιας διατροφής με χαμηλή περιεκτικότητα σε κορεσμένα λιπαρά και πλούσια σε λαχανικά, φρούτα, δημητριακά ολικής αλέσεως και όσπρια για τη μείωση του κινδύνου χρόνιων παθήσεων όπως τα καρδιαγγειακά, καρκίνος, οστεοπόρωση, διαβήτης και εγκεφαλικό επεισόδιο.
Διάβασε ακόμη: Συμπληρώματα διατροφής: Λύση ή πρόβλημα
Οι επιστήμονες άρχισαν επίσης να εντοπίζουν βιοενεργά συστατικά σε τρόφιμα τόσο από φυτά όσο και από ζώα (γνωστά ως φυτοχημικά και ζωοχημικά, αντίστοιχα) που ενδεχομένως θα μπορούσαν να μειώσουν τον κίνδυνο εμφάνισης χρόνιων ασθενειών. Αυτές οι έρευνες, σε συνδυασμό με τη γήρανση του πληθυσμού, την ενσυνείδητη διατροφή που άρχισε να αναπτύσσεται ως νοοτροπία στον υγιή πληθυσμό, οι αλλαγές στους κανονισμούς για τα τρόφιμα, πολλές τεχνολογικές εξελίξεις και μια αγορά ώριμη για την εισαγωγή προϊόντων που προάγουν την υγεία, έφεραν στη δεκαετία του 1990 την τάση που είναι γνωστή σήμερα ως «λειτουργικά τρόφιμα» ή αλλιώς «functional foods».
Πρόκειται για τρόφιμα ή ποτά τα οποία δεν διαφέρουν στην εμφάνιση από τα συμβατικά τρόφιμα αλλά αποδεδειγμένες μελέτες έχουν δείξει ότι έχουν πολλά οφέλη για την ανθρώπινη υγεία και κάποια από αυτά αποτελούν μια ασπίδα του ανοσοποιητικού συστήματος, όσον αφορά την πρόληψη διάφορων ασθενειών όπως για παράδειγμα η στεφανιαία νόσος, η υπέρταση, ο διαβήτης, η παχυσαρκία αλλά και ο καρκίνος.
Μπορεί να είναι τρόφιμα της καθημερινής διατροφής του ανθρώπου, δηλαδή φυσικά (μη γενετικά τροποποιημένα) που ορίζονται ως βιολειτουργικά τρόφιμα ή biofunctional foods, ή τρόφιμα τα οποία έχουν εμπλουτιστεί με διάφορα αντιοξειδωτικά, βιταμίνες, ιχνοστοιχεία και όχι μόνο, με πρωταρχικό και μοναδικό στόχο την αύξηση της διατροφικής αξίας του τελικού προϊόντος. Για να χαρακτηριστεί ένα τρόφιμο λειτουργικό θα πρέπει σύμφωνα με μελέτες και επιστημονικά ευρήματα να έχει συγκεκριμένες ευεργετικές ιδιότητες – επιδράσεις σε μία ή περισσότερες παραμέτρους υγείας.
Θα ήταν αναγκαίο να σημειωθεί πως η κατανάλωση των λειτουργικών τροφίμων ΔΕΝ αποτελεί λύση για την αντιμετώπιση ασθενειών αλλά ούτε και τη «μαγική τροφή» που θα επιλύσει όλες τις διατροφικές ελλείψεις σε έναν ανθρώπινο οργανισμό. Η ισορροπημένη διατροφή και μόνο σε συνδυασμό με τη σωματική άσκηση είναι το κλειδί για να αποτελέσουν τα λειτουργικά τρόφιμα ένα δυνατό όπλο κατά τη προσπάθεια του καταναλωτή να θωρακίσει τη σωματική αλλά και ψυχική του υγεία . (2)
ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ΚΑΠΟΙΩΝ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΩΝ ΚΑΙ ΒΙΟΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΩΝ ΤΡΟΦΙΜΩΝ :
Φρούτα και Λαχανικά, τα οποία έχουν μεγάλη ποσότητα βιταμινών και ιχνοστοιχείων.
Χυμοί ή Εκχυλίσματα Φρούτων και Λαχανικών, πλούσιοι σε αντιοξειδωτικά. Τα αντιοξειδωτικά είναι αυτές οι φυσικές ουσίες που προστατεύουν τα κύτταρα του σώματος από τις καταστροφές που προκαλούνται από τα επιβλαβή δραστικά μόρια των ελεύθερων ριζών, όπως π.χ. το Βιολογικό Εκχύλισμα Ροδιού που αποτελεί παράδειγμα βιολειτουργικού τροφίμου.
Ψωμί και Δημητριακά, τα οποία έχουν εμπλουτιστεί με φυλλικό οξύ. Το φυλλικό οξύ είναι απαραίτητο για την παραγωγή DNA και τη δημιουργία νέων κυττάρων, ενώ θεωρείται ότι μειώνει τον κίνδυνο καρδιαγγειακών παθήσεων.
Γάλατα και Γιαούρτια, τα οποία έχουν υποστεί ζύμωση με προβιοτικές καλλιέργειες. Τα προβιοτικά συμβάλουν στη καλή λειτουργία του εντέρου, βοηθούν στη δυσκοιλιότητα όπως και στη πρόληψη κατά του καρκίνου του εντέρου.
Αυγά, πλούσια σε ω3 λιπαρά οξέα, τα οποία συμβάλλουν στη μείωση του κινδύνου καρδιοπάθειας.
Μαργαρίνες, εμπλουτισμένες με φυτικές στερόλες οι οποίες συμβάλουν στη μείωση της χοληστερόλης και στο κίνδυνο καρδιοπάθειας
Ελαιόλαδο, με την προϋπόθεση να είναι πλούσιο σε φαινόλες οι οποίες δρουν ως ένα ισχυρό αντιοξειδωτικό για την ενίσχυση του ανοσοποιητικού συστήματος.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
Clare M. Hasler, Functional Foods: Benefits, Concerns and Challenges, A Position Paper from the American Council on Science and Health, The Journal of Nutrition, Volume 132, Issue 12, December 2002, Pages 3772–3781, https://doi.org/10.1093/jn/132.12.377Stephanie Jew, Catherine A. Vanstone, Jean-Michel Antoine, Peter J. H. Jones, Generic and Product-Specific Health Claim Processes for Functional Foods across Global Jurisdictions, The Journal of Nutrition, Volume 138, Issue 6, June 2008, Pages 1228S–1236S, https://doi.org/10.1093/jn/138.6.1228S
J. A. Milner, Functional Foods and Health Promotion, The Journal of Nutrition, Volume 129, Issue 7, July 1999, Pages 1395S–1397S, https://doi.org/10.1093/jn/129.7.1395S
Johanna T. Dwyer, Do Functional Components in Foods Have A Role in Helping to Solve Current Health Issues?, The Journal of Nutrition, Volume 137, Issue 11, November 2007, Pages 2489S–2492S, https://doi.org/10.1093/jn/137.11.2489S
Dixon RA, Sumner LW. Legume natural products: understanding and manipulating complex pathways for human and animal health. Plant Physiol. 2003;131(3):878-885. doi:10.1104/pp.102.017319
Kvasnicka F. Proteomics: general strategies and application to nutritionally relevant proteins. J Chromatogr B Analyt Technol Biomed Life Sci. 2003;787(1):77-89. doi:10.1016/s1570-0232(02)00212-x
Orzechowski A, Ostaszewski P, Jank M, Berwid SJ. Bioactive substances of plant origin in food–impact on genomics [published correction appears in Reprod Nutr Dev. 2002 Nov-Dec;42(6):625]. Reprod Nutr Dev. 2002;42(5):461-477. doi:10.1051/rnd:2002037
Stierum , R. , Burgemeister , R. , van Helvoort , A. , Peijnenburg , A. , Schutze , K. , Seidelin , M. , Vang , O. & van Ommen , B. (2001 ) Functional food ingredients against colorectal cancer. An example project integrating functional genomics, nutrition and health . Nutr. Metab. Cardiovasc. Dis. 11 : 94S –98 S.
EU Commission DG SANCO (2002). “Draft proposal for regulation of the European Parliament and of the Council on nutrition, functional and health claims made on foods”. Working document 1832/2002.
Ashwell, M. (2001). “Functional foods: a simple scheme for establishing the scientific basis for all claims.” Public Health Nutrition 4, 859-862.
Diplock, A., Aggett, P., Ashwell, M. et al. (1999). “Scientific Concepts of Functional Foods in Europe: Consensus Document.” British Journal of Nutrition 81(No 4): S1-S27.
Louise A. Berner and Joseph A. O’Donnell, Functional foods and health claims legislation: applications to dairy products, Dairy and Food Culture Technologies 8 (1998), 355-362.
Mary Ellen Sanders, Overview of functional foods: emphasis on probiotic bacteria, Dairy and Food Culture Technologies 8 (1998), 341-347. Scientific Concepts of Functional Foods in Europe Consensus Document British Journal of Nutrition (1999), 81, S1–S27.
Follow Us!